ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η μελέτη των χωρικών μετασχηματισμών ενός φυσικού εξάρματος στην παλιά πόλη των Σερρών επιχειρεί να τεκμηριώσει τη γενικότερη υπόθεση, ότι οι αλλαγές χρήσεων γης μετασχηματίζουν το αστικό τοπίο, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην καταγραφή της πολεοδομικής ιστορίας της πόλης. Η επιλογή του «λόφου μηχανικού» συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά ενός παλίμψηστου. Βρισκόταν στο δυτικό όριο της βυζαντινής πόλης και διασχιζόταν κατά μήκος από τον οχυρωματικό περίβολο. Προς νότο γειτνίαζε με την κεντρική πύλη εισόδου, ενώ δυτικότερα, έρεε, ως φυσικό όριο, ανοικτός χείμαρρος, Η περιοχή πυρπολήθηκε το 1913 και το 1920 σχεδιάστηκε στη θέση της ένα περιαστικό άλσος. Η επικάλυψη του παραρρέοντα χειμάρρου ενοποίησε τον ιστορικό πυρήνα της πόλης με τις δυτικές επεκτάσεις και ανέδειξε τη θέση και την αξία του εξάρματος. Το 1932 επιλέχθηκε για τη χωροθέτηση ενός μεγάλου (ανεκτέλεστου) στρατιωτικού νοσοκομείου και ταυτόχρονα στη νότια προνομιακή θέση εγκαταστάθηκε το φρουραρχείο της πόλης. Λίγα χρόνια αργότερα, το δυτικό τμήμα εκποιήθηκε ως δημοτική γη, περιορίζοντας το δημόσιο χαρακτήρα στην κορυφή του εξάρματος. Η ένταξη στο ρυμοτομικό σχέδιο το 1958 αλλοίωσε περαιτέρω τα χαρακτηριστικά του και σήμερα αποτελεί τόπο συμβίωσης υπολειμμάτων του παρελθόντος, νεωτέρων κατασκευών και αφρόντιστου πράσινου.

Λέξεις κλειδιά: αστικός μετασχηματισμός, αστική ιστοριογραφία, ελληνική πόλη

ABSTRACT: The aim of this paper is to discuss the general assumption that changes in land use may transform the urban landscape. A close examination of the spatial transformation of a dominant ground elevation at the old city of Serres is the case study to elaborate our arguments. The so-called «engineer’s hill» was located at the west end of the old Byzantine city and traversed by the fortification wall. On the south it was adjacent to the main gate of the fortification, while further west, an open stream used as a natural boundary. The whole area got burned down in 1913 and in 1920 a new suburban park was designed in its place according to the zoning system. A few years later they managed to unify the old district and the city's western expansion by covering the open stream, that was considered as an obstacle to the city’s growth. In 1932, the hill was chosen as the prime location of a large military hospital, which however was never constructed. A reference to this military project is the still existing garrison that was established at the southern end of the area. A few years later, the west side was sold as municipal land to receive refugee’s settlements, limiting the public domain at the top of the hill and finally in 1958 it got integrated into the city grid. Today is a place of cohabitation for ruins of the past, limited green and modern constructions, totally transformed and invisible into the urban fabric.

Key words: urban transformations, urban historiography, Greek town

https://doi.org/10.26234/HEAL.IHU.7HS4-5444